print this page

Droge reiniging

Reiniging van ongeverniste schilderijoppervlakken uit de 20e eeuw.

Vervuilde schilderijoppervlakken schilderijen worden meestal schoongemaakt met waterige of andere oplosmiddelen, maar dit is niet altijd mogelijk.

Pasteuze ongeverniste verf, detail-opname

Pasteuze ongeverniste verf, detail-opname.

Dit project onderzocht alternatieve reinigingsmogelijkheden, met droge middelen of middelen die contact met oplosmiddel zoveel mogelijk beperken.

Ongevernist

Ongeverniste schilderijen zijn erg gevoelig voor vuilophoping en uitbloei van stoffen op het oppervlak. Dit zijn veelvoorkomende redenen om het werk schoon te maken, maar er is vaak onduidelijkheid over de mate waarin het verschijnsel voorkomt, wat de relatie is met de natuurlijke veroudering (patina), hoe snel het fenomeen zich zal herhalen en hoe omgevingsfactoren daarbij een rol spelen. Daarnaast is reiniging soms problematisch vanwege water- en ander oplosmiddelgevoelige oppervlakten, ondergebonden verf die gevoelig is voor mechanische actie, en vuil dat zich met de verf heeft vermengd.

Behoefte

Uit discussies met ‘het veld’ bleek hoe groot de behoefte is aan methodieken en besluitvormingsmodellen met betrekking tot schoonmaak van oppervlakten die praktische, technische en ethische overwegingen in zich verenigen. Daarnaast is het belangrijk een kwantitatief overzicht te krijgen van de problematiek in moderne schilderijen.

Methoden

In 2010 is een groot project afgesloten over droge reinigingsmethoden, uitgevoerd door Maude Daudin. Maude stelde verschillende materialen voor, waaronder make-upsponsjes, die onder bepaalde omstandigheden als relatief veilige alternatieven voor oplosmiddelen kunnen worden bestempeld. Uit later onderzoek (onder meer door UvA-student Zuhura Oruç-Iddi) bleek dat de hoeveelheden van stoffen die − na de schoonmaak met deze materialen − achterblijven op verfoppervlakken, op langere termijn niet tot veranderingen zullen leiden.

Resultaten

Een beschrijving van de mogelijkheden en overwegingen is gegeven in verschillende publicaties. De resultaten vormden de basis voor workshops in Nederland en in verschillende andere landen, waaronder Frankrijk, Italië en Spanje. Onder de paraplu van het project over 20e-eeuwse olieverven is het streven om in ieder geval de uitkomsten van het droge reinigingsonderzoek op de RCE-website up-to-date te houden, met inbegrip van de informatie over droge reinigingsmiddelen.

Studenten

De studenten die zich met het thema reiniging van watergevoelige verfoppervlakten bezighielden met hun specialisme:

Showcase

Lees meer over het onderzoek naar vroege synthetische kleurstoffen in het artikel 'Van Goghs atelierpraktijk' in de Showcases (via link rechterzijde) >>